‘नेपाल’सँग यमराजको अन्तर्वार्ता

नेपाल ठिङ्ग उभिएको थियो, हातमा हत्कडी लगाएको उसले टाउको यताउति घुमाउँदै थियो । सायद, ऊ यमलोकको वातावरण नियाल्न ब्यस्त थियो ।

–‘सतर्क ।’ जिब्रो लामो तन्काउँदै दुई द्धारपालले यमराज आएको जानकारी दिए । सधैंजस्तो यमराज बढो शानसँग अघि बढे र सरासर आफ्नो आशनमा गएर बसे । यमराजसँगै आएका ४ तरुनी सुसारेहरु पनि उनकै सामुन्नेमा थिए ।

सेता–सेता पिंडुल्ला देखिनेगरी स्कर्ट लगाएर यमराजसँग ती तरुनीहरु यमलोक भित्रिदा हामीलाई सधैं भित्रभित्रै कुतकुती लाग्ने गर्छ । यमलोकलाई पनि असारको उखरमाउलो गर्मीले गाँजेको थियो । यो कुरा तिनै ४ सुसारेहरुलाई हेर्दा थाहा पाउन सकिन्छ । गर्मीले दिनप्रति दिन तिनीहरुको छाती ‘ह्वाङ्गै’ हुँदै गइरहेको थियो । सम्भवतः यस्तै दृष्य नजर गर्दागर्दै यमराज बुढो भैसक्दा पनि ह्रष्टपुष्ट देखिएका हुन्, –‘नत्र त हामी सबै ख्याउटे हुँदा यमराज मात्रै कसरी मोटाउन सकेका ?’ यस्तै लाग्थ्यो, मलाई ।

–‘चित्रगुप्त, यमलोकमा आज हाजिर गराइएकाहरुका मृत्युकुण्डली लेउ ।’ यमराजले हुकुम दिए । हत्त न पत्त ठूलो, गोलो पावरवाला चस्मा आँखामा लगाएर चित्रगुप्त यमराजका सामुन्ने हाजिर भए, रित्तो हात लिएर ।

–‘आज यमलोकमा आएको यही एकजना हो, प्रभु । जो जिउँदै छ, मरेकै छैन । त्यसैले यसको मृत्युकुण्डली उपलब्ध छैन ।’ चित्रगुप्तले नेपालतर्फ संकेत गर्दै भने । चित्रगुप्तले आफ्नो वाक्य टुंगाएका मात्रै के थिए, यमराज बुढा त आफ्नो आशनबाट जुरुक्कै उठे, तरुनीहरु तर्सिएर ‘साइड’ लागे ।

–‘हे ! तिम्रो नाम के हो ?’ यमराज कड्किए ।

–‘नेपाल ।’ नेपालले उत्तर दियो ।

–‘अनि, मर्दै नमरी किन आको त ?’

–‘घिटिघिटी सास बोकेर बाँच्नु भन्दा त बरु यतैतिर आउन जाती जस्तो लाग्यो, त्यसैले यताको बाटो रोजें ।’ नेपालले बिनम्रतापूर्वक उत्तर दियो ।

–‘कसरी घिटिघिटी भयौ त ?’

–‘कसरी भएँ भन्नु प्रभु ? ६० वर्ष अगाडिदेखि मेरा सन्तानले मलाई उपचार गर्छु, ओखरी खुवाउँछु, स्वस्थ्य बनाउँछु भन्दै हिंडे तर कहिल्यै कसैले उपचार गरेनन् । त्यसैले म थलिएर घिटिघिटी भएको छु ।’ नेपाल रुँलारुँलाझैं ग¥यो ।

–‘तत् ! तत् ! तत् !’ यमराज बरबराए । यमराज बुढालाई रिस उठ्यो कि सधैं यसैगरी बरबराउँछन्, एकोहोरो ।

–‘जे जस्तो भएपनि नमरी यहाँ आउन पाइन्न, तिमीलाई कसले ह्याँ ल्यायो ?’

नेपाललाई बुढाले गरेको प्रश्नले मेरो होश हवास उड्यो । वास्तवमा नेपाललाई मैले नै मर्दै नमरी यमलोक पु¥याएको थिएँ, मेरो हितैषी जो थियो । अब यमराज बुढाको गाली म माथी पर्ने पक्का थियो । मैले घोसेमुन्टो लाउन सुरु गरें । नेपालले पनि मलाई संकेत गर्दै ‘यसैले लेराको’ भनेर तुरुन्तै जनाउ दियो ।

–‘हे ! यमदुत, यो नेपाल के भन्दैछ ?’

–‘यो जे भन्दैछ, ठीक भन्दैछ, प्रभु । यसलाई मैले नै जिउँदै यमलोक लेराको हो ।’ मैले डराउँदै उत्तर दिएँ ।

–‘अनि, मर्दै नमरी किन लेराको त ?’

–‘यसले म मर्न लागें, मलाई छिटो लैजा भन्यो । अनि, मैले पनि यसलाई परेको ठूलो चोटको बारेमा थाहा पाएँ, अनि दया लाग्यो, मलाई पनि यो मरेकै ठीक जस्तो लाग्यो । त्यसैले लेराउँदा लेराउँदै बाटैमा मर्छ कि भनेको मर्दै मरेन, प्रभु ।’ मैले स्पष्टीकरण पेश गरें ।

–‘ओहो ! यस्तो पनि हुन्छ ?’ बुढा अझ कड्किए ।

–‘प्रभु, मैले अस्ति एकजना व्यक्तिलाई मरेपछि लेराको थिएँ । त्यो मरेको व्यक्ति त २ मिनेछपछि पुनः ब्युँतियो अनि त्यसलाई मैले फिर्ता पठाई दिएको थिएँ । अब यो घिटिघिटी भको चाँही मरिहाल्छ कि भनेको.......। आजभोलि यस्तो घटना थुप्रै हुँदैछ, प्रभु । हजुर अपडेट नै हुनुहुन्न, कहिले–काँही यसो फेसबुक चलाउने गर्नु न, संसारकै बारेमा थाहा हुन्छ ।’ मैले आफूले देखेका, भोगेका र सुनेका सबै कुरा यमराज बुढालाई सुनाई दिएँ ।

–‘तिमी कुन देशको यमदुत ?’ बुढाले प्रसंग ‘चेन्ज’ गरे ।

–‘नेपालको प्रभु ।’ मैले शीर ठाडो पारेर उत्तर दिएँ ।

–‘अनि जिउँदै नेपाल बोकेर हिड्ने हो त ?’

–‘प्रभु, नेपालीले बोक्ने भनेकै नेपाल त हो नि ! अरु त केही भए पो ? नेपालीहरु नेपालको नामै मात्र बोकेर खुशि हुन्छन् । अरु त नेपालीसँग केही छैन, न जागिर छ, न पैसा, न शिक्षा, न सम्पत्ति, न अस्थित्व ।’ धेरै दिनदेखि उकुस–मुकुस भएर मेरो मनमा गुम्सिएका कुराहरु मैले एकै पटकमा जाहेर गरें ।

–‘यमदुत, तिमी कसरी ह्याँ जागिर खान आईपुग्यौ ?’

–‘आरक्षण कोटाबाट प्रभु ।’ मैले हतार–हतार उत्तर दिएँ ।

–‘त्यही भएर तिम्रो काम बिग्रेको रैछ ।’ यसपाली बुढा कड्केनन्, शालिन नै भएर भने–

‘तिम्रो गल्ती स्वरुप तिम्रो ३ महिनाको तलब रोक्का ।’

यमराजको यस कुराले भने मलाई झ्वाँक चल्यो । बुढाले मलाई थर्काउने ? मलाई भाउन्न भो । यमलोकमा भएका यमदुतहरुको छाता संगठन ‘यमदुत हक संरक्षण मञ्च’को सदस्य मलाई बुढाले ‘च्यालेन्ज’ गर्ने ? मलाई के गरुँ, के नगरुँ भएर आयो । मैले केहीबेरका लागि शान्त हुने निर्णय गरें, यमदुत हक संरक्षण मञ्चका सदस्यहरु यमलोकमा उपस्थित नहुन्जेलसम्मका लागि ।

–‘तिम्रो जग्गा बिक्रि हुँदैछ रे हो, प्लटिङ गरेर ?’ यमराजले प्रश्न गरे ।

–‘होइन प्रभु । हजुरलाई यस्तो नचाहिने कुरा कसले सुनायो ? नेपालले प्रतिप्रश्न ग¥यो ।

–‘यहाँको मिडियामा त्यस्तै हल्ला छ त ?’

–‘त्यस्तो होइन प्रभु । तलब नपाएर झोंक्किएका केही खराब रिपोर्टरहरुले त्यस्तो समाचार प्रेषित गरेका होलान् ।’ निडरकासाथ नेपाल बोल्यो ।

–‘त्यसो भए कुरा के हो ?’

–‘कुरा संघीयताको हो, प्रभु । सबैको कला, संस्कृति र पहिचान सुरक्षित गर्ने सवालको कुरा हो ।’ नेपालले यथार्थ वर्णन ग¥यो ।

यमराजलाई साह्रै गर्मी भएछ, उनका निधारभरी पसिना देखिए । यमराजले एउटी राम्री सुसारेलाई ‘फ्यान’ खोल्न अहराए र अर्की सुसारेलाई चिया पकाएर ल्याउन भने, हामी सबैलाई पुग्नेगरी । तुरुन्तै चित्रगुप्तले गर्मीमा ‘स्लाइस’ खाँदा उत्तम हुने कुरा जाहेर गरेपछि यमराजले सुसारेलाई चिसो स्लाइस ल्याउन हुकुम दिए ।

–‘अनि, तिमी त कसैलाई काँखा, कसैलाई पाखा गर्छै रे ?’ कसैलाई धेरै अधिकार दियौ रे, कसैलाई दिंदै दिएनौ रे ?’ स्लाइसको घट्की लाउँदै यमराजले सोधे ।

–‘त्यस्तो होइन प्रभु । यो सबै भ्रामक प्रचार हो ।’ नेपालले आश्वस्त पार्न खोज्यो ।

–‘अस्ति एकजना ह्याँ आको थियो, गोली खाएर मरेको रैछ, उसैले बेदना पोख्दै थियो ।’ यमराजले उदाहरण दिन खोजे ।

–‘सत्य प्रभु । मैले त्यसो गरेको छैन । झुटो बोलेको भए मरिजाउँ ।’

–‘के को मरिजाउँ ? मर्दै नमरी तिमीलाई यमलोक आउनु प¥या छ, तिम्रो कसमको के भर ?’ यमराज जंगिए ।

–‘म सत्य भन्दैछु, प्रभु । मैले कसैलाई काँखा, कसैलाई पाखा गरेको छैन ।’ नेपाल विनम्रतासाथ प्रस्तुत भयो ।

नेपालको यस स्पष्टीकरणले पनि यमराज सन्तुष्ट भएझैं देखिएनन् । यमराजले हाम्रा हातमा रहेका स्लाइसका बोत्तल रित्तिसकेको देखेपछि आफ्नो बोत्तलमा भएको आधी स्लाइसलाई एकै पटकमा स्वाट्टै पारे । र, एउटी सुसारेलाई खाली बोत्तल थमाईदिए । त्यो सुसारे क्याटवाकगर्दे हामी छेउ आई र हाम्रो हातको बोत्तल पनि क्याटवाकगर्दै लिएर गई । वास्तबमा हामीले ती राम्रा तरुनीहरुलाई स्पर्श गर्ने भनेकै यस्तै बेलामा हो, लिने र दिने बहानामा ।

–‘तिम्रो कुराबाट म अझै विश्वस्त भइन ।’ यमराजले शंका व्यक्त गरे ।

–‘प्रभु, जेठो छोरा धेरै पढेर डाक्टर हुन्छ । माहिलो हलो जोत्छ, खेतिपाती गर्छ । साईंलो बीचमै पढाई छाडेर विदेश जान्छ र कान्छो स्कुलदेखि अल्लिअल्ली पढेर राजनीति गर्छ, यसमा मेरो के दोश ? यो त उनीहरु आफैले रोजेको कुरा हो नि ! मेरा लागि त ती चारै सन्तान बराबर हुन् नि !’ नेपालले यत्ति भन्यो र खुईइय ग¥यो ।

नेपालले गरेको कुरा चाँही मलाई राम्रो जस्तो लाग्यो तर गाँठी अर्थ भने मैले खुट्याउन सकिन । मेरो शरीर भुईंचालो जाँदाझैं झट्का लागे जस्तोगरी काम्दै थियो । वास्तवमा हरेक दिन बेलुका पिएको ‘कोदो’को रक्सी धेरै भएपछि मलाई भोलिपल्टै यस्तै हुन्छ ।

–‘अनि, तिमी त विदेशीसँग ऋण मात्रै माग्छौ रे ?’

–‘प्रभु, उद्योगधन्दा–व्यवसाय गर्न नपाएपछि, कलकारखाना खोल्न नपाएपछि, वर्षैपिच्छे चुनाव मात्रै गर्नुपर्ने भएपछि ऋण नमागीकन सुख छ र ?’ नेपालले प्रश्न तेर्सायो ।

–‘अनि, तिमीसँग त पानी, विजुली के–के छ रे नि !, हैन ?’

–‘विजुली हैन प्रभु, पानी मात्रै छ । विजुली निकाल्न खोज्यो, टेण्डर खुल्ला गर्ने बेलासम्म काम राम्ररी हुन्छ । टेण्डर ‘पास’ भएर बजेट निकास भयो कि काम रोकिन्छ ।’ नेपालले उत्तर दियो ।

–‘तिम्रो मर्ने बेला भएको छैन । तिम्रो धेरै काम बाँकी छ । तिमी प्राविधिक त्रुटी भएर झुक्किएर यमलोक आइपुग्यौ, तिमीलाई फिर्ता पठाउनु पर्छ । जिउँदोलाई यमलोकमा राख्न सकिन्न ।’ यमराजले यमलोकको नियम सुनाए ।

–प्रभु, म फेरि अब घिटिघिटी नै भएर बाँच्नु पर्ने भो है ? मैले मर्न खोज्दा नि, नपाउने भएँ ।’ यत्ति भन्दै नेपाल क्वाँक्वाँ रुन थाल्यो ।

यमदुत हक संरक्षण मञ्चका सदस्यहरु क्रमश यमलोक प्रवेश गर्न थाले । म भने ती सदस्यहरु भएतिरै लागें । सदस्यहरुसँग छलफल गरेर मैले यमराजले मप्रति तोकेको सजायको विरोध गर्न आन्दोलनका कार्यक्रमहरु तय गर्नुपर्ने भयो ।

on mero report: http://meroreport.net/profiles/blogs/6365517:BlogPost:82167